- Turkuaz Kart
Türkiye’de yabancıların istihdamını düzenlemek üzere 28.07.2016 tarihli ve 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu çıkarılmıştır. Bu kanun ile daha önce uygulaması olmayan bazı alanlarda yeni düzenlemeler getirilmiştir. Bu düzenlemelerden biri de Turkuaz Kart Yönetmeliği ile yapılan düzenlemedir. Bu düzenleme ile nitelikli yabancıya çalışma izni verilmesi amaçlanmıştır. Turkuaz Kart yabancıya ,Türkiye’de süresiz çalışma ve ikamet hakkı veren ,ayrıca yabancının yakınına ise ikamet hakkı veren belgedir. Turkuaz kart sahibine ve yakınlarına bazı haklar sağlamaktadır. Turkuaz kart sahibinin elde ettiği haklardan biri süresiz çalışma iznine hak kazanmasıdır. Turkuaz kart sahibi çalışma izni ile birlikte ikamet iznine de hak kazanmış olur. Turkuaz kart sahibinin yakınları ise sadece süresiz ikamet izni hakkına sahip olur. Ayrıca Turkuaz kart sahiplerine gerekli şartları da sağlamaları durumunda Türk vatandaşlığının istisnai yolla kazılmasına da imkan tanımıştır. Turkuaz Kart sahipleri kamu görevlisi olarak çalışamazlar . Seçme ve seçilme hakkı kapsamının dışında bırakılmışlardır.
2.Turkuaz Kart Kimlere Verilir
Turkuaz Kart verilebilecek yabancılar Turkuaz Kart Yönetmeliğinde düzenlenmiştir.. Bu yönetmeliğe göre:
- Eğitim düzeyi, ücreti, mesleki bilgisi ve deneyimi ,bilim ve teknolojiye katkısı ve benzeri nitelikleri itibarıyla yüksek nitelikli iş gücü olarak değerlendirilen
- Yatırım veya ihracat düzeyi, sağlayacağı istihdamın büyüklüğü ,bilimsel ve teknolojik gelişmeye yaptığı katkı ve benzeri özellikleri itibariyle yüksek nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilen
- Bilimsel ve teknolojik gelişmeye katkı sağlayan veya bilim ,sanayi ve teknoloji alanlarında uluslararası düzeyde ülke menfaatleri açısından stratejik kabul edilen çalışmalar ve araştırmalar yapan bilim insanı veya araştırmacı
- Kültürel, sanatsal veya sportif faaliyetler açısından uluslararası düzeyde başarılı olan
- Türkiye’nin veya Türk kültürünün uluslararası tanınırlığına veya tanıtımına katkı sağlayan, Türkiye’nin milli menfaatlerine ilişkin hususlarda uluslararası düzeyde faaliyette bulunan yabancılara verilecektir.
3.Kimler Turkuaz Kart Başvurusu Yapamaz
Turkuaz Kart Yönetmeliğinin 5. Maddesi kapsamında sayılan kişilerden olmayanlar Turkuaz Kart başvurusu yapamaz. Ayrıca kendisine vize verilmeyecek yabancılar ve Türkiye’ye girişlerine izin verilemeyecek yabancılara da Turkuaz Kart verilmeyecektir.
Belirtilen hükümler uyarınca kart başvurusu yapamayacak kişiler, şöyle sıralanabilir:
- YUKK 9 hükmü kapsamında Türkiye’ye girişi yasaklanmış olanlar
- Resmi anlamda geçerli olan bir pasaporta ,pasaport yerine geçen belgeye ,vizeye ,ikamet veya çalışma iznine sahip olmayanlar ile bunları hileli veya sahte biçimde elde edenler
- Vizenin, vize muafiyetinin veya ikamet izni süresinin bitiminden itibaren ,en az 60 gün geçerlilik süresi bulunan pasaportu yahut pasaport yerine geçen belgesi olmayanlar
- Talep ettiği vize süresinden en az 60 gün daha uzun süreli pasaport ya da pasaport yerine geçen belgesi olmayanlar
- Kamu düzeni veya kamu güvenliği bakımından tehlikeli olarak değerlendirilenler
- Kamu sağlığını tehdit eden hastalıklardan birini taşıyanlar
- Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu milletlerarası anlaşmalar uyarınca iade edilecek suçlular bakımından sanık veya hükümlü olanlar
- Türkiye’de kalacağı süre boyunca geçerli olan sağlık sigortası mevcut olmayanlar
- Türkiye’de bulunma amacını haklı nedenlere dayandıramayanlar
- Kalacağı sürede ,yeterli ve düzenli maddi gelire ve imkana sahip olmayanlar
- Vize ihlalinden veya önceki ikamet izninden kaynaklanan alacakları ;takip edilen borç ve cezalarını ödemeyi kabul etmeyenler
- Hakkında sınır dışı etme kararı olanlar ,turkuaz kart için başvuruda bulunamayacaktır.
Başvuru yapan kimsenin yukarıda sayılan kişilerden olmaması gerekmektedir. Yukarıda belirtilen kişilerin karta başvurması halinde ,söz konuşu başvuru idari makamlarca reddedilecektir.
4.Turkuaz Kart Başvurusu
Turkuaz Kart başvurusu ,yurt içinde doğrudan sistem üzerinden ,yurt dışında yabancının vatandaşı olduğu ya da yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türk dış temsilcilikleri aracılığı ile yapılacaktır. Türkiye’de yasal olarak bulunan yabancı yurt içindeki yabancı kimlik numarası ile sistem üzerinden doğrudan kendisi başvuru yapabilecektir. Turkuaz Kart başvurusu ,yurt içi ve yurt dışından yabancı adına yetkili aracı kurum tarafından da yapılabilir. Turkuaz Kart başvurusu sırasında yabancı ve yakınına ilişkin Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğünce belirlenen bilgi ve belgelerin sisteme girilmesiyle başvuru tamamlanır. Bu süreçte başvurunun eksik ve hatalı yapılması başvurunun olumsuz sonuçlanmasına neden olabilir. Bu sebeple yabancılar hukuku alanında uzman bir avukat ile sürecin yürütülmesini tavsiye ederiz.
5.Başvuru İçin İstenilen Belgeler
Başvuru için aşağıda belirtilen belgeler sisteme yüklenir:
- Başvuru dilekçesi
- Yabancıya ait pasaport veya pasaport yerine geçen belgenin sureti
- Varsa ilgili kamu kurum ve kuruluşundan alınan uygunluk belgesi
- Nitelikli işgücü olarak değerlendirilen yabancı için diploma ,iş sözleşmesi, özgeçmiş, atama veya görevlendirme yazısı ,mesleki tecrübe, ana dil dışından bilinen yabancı dilleri gösteren uluslararası düzeyde kabul edilen belgeler,
- Nitelikli yabancı olarak nitelendirilen yabancı için yatırım büyüklüğü, istihdam düzeyi, ihracat tutarı, mali yeterlilik, faaliyet gösterilen bölge ,sektör ve işi gösterir belgeler
- Bilim insanı veya araştırmacı için diploma, akademik kariyer ve unvanı gösterir belge ,sahip olunan akademik çalışmalar veya lisans, ticari marka veya patent belgeleri
- Kültürel, sanatsal veya sportif faaliyetler açısından ulusal veya uluslararası düzeyde başarılı olmuş yabancı için başarılı olduğunu gösterir belgeler
- Türkiye’nin veya Türk kültürünün tanınırlığına veya tanıtımına katkı sağlayan yabancılar için Turkuaz gönüllüsü olarak uluslararası düzeyde yürütülen faaliyetlere ilişkin belgeler, fikir ve sanat eserleri, süresi ,sürdürülebilirliği, devamlılığı ve etki alanı gibi bilgileri içeren tanıtım faaliyetlerine ilişkin belgeler.
Bu uygulama ile ekonomik ve kültürel alanda gelişme hedeflenmiştir. Bu bağlamda ‘Turkuaz Kart’ uygulaması normal yabancılar için çalışma izni verilmesinden farklı tutulmuştur.
6.Başvurunun Değerlendirilmesi ve Kabulü
Turkuaz Kart başvurusunun değerlendirilmesinde uluslararası işgücü politikası doğrultusunda Genel Müdürlükçe belirlenen kıstaslar kapsamında oluşturulan puanlama sistemi kullanılır. Bu kıstaslar Turkuaz Kart Yönetmeliğinin 11. Maddesinde düzenlenmiştir. Puanlama sistemi kapsamında yeterli puanı alan başvurular olumlu değerlendirilir.
7.Turkuaz Kart Uygunluk Belgesi Nedir, Nasıl Alınır
Uygunluk belgesi ;yüksek nitelikli yatırımcı ,bilim insanı, araştırmacı olan veya kültür, sanat ve spor bakımından başarılı olup turkuaz kart edinmek isteyen yabancıların ,bu nitelikleri taşıdığına dair ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından düzenlenen belgedir. Bu belgenin alınabilmesi için Genel Müdürlükçe belirlenen kamu kurum ve kuruluşlarından bu yönde talepte bulunulmalıdır. Dikkat edilmesi gerek bir husus olarak uygunluk belgesi turkuaz kartın kendisi değildir. Turkuaz Kart Yönetmeliği 10. Madde hükmüne göre başvurunun olumlu değerlendirilmesine yönelik kazanılmış bir hak sağlamaz yani uygunluk belgesinin verilmiş olması ,kartın kesin olarak verileceği anlamına gelmemektedir. Ancak başvurucunun Turkuaz Kart alma şansını yükselten bir etmen olduğu söylenebilir.
8.Turkuaz Kart Puanlama Sistemi Nedir
Turkuaz Kart puanlama sistemi ,başvurunun değerlendirilme sürecinde sağlanması gereken kıstasların tespiti için kullanılan bir puanlama sistemidir. Başvuruda bulunabilecek her bir yabancı grubuna göre ayrı kıstaslar öngörülmüştür. Puanlama sitemine ilişkin kıstaslar yönetmelik kapsamında düzenlenmiştir. Bu kıstaslar aşağıdaki gibidir:
- Nitelikli işgücü olarak değerlendirilen yabancı için; öğrenim durumu, öğrenim görülen yükseköğretim kurumunun saygınlığı, ücret düzeyi, üst düzey yönetici olarak, uzmanlık gerektiren yüksek nitelikli işlerde veya Ar-Ge alanında çalışma veya mesleki deneyim, öğrenim ile iş ya da mesleğin uyumu, anadili dışında bildiği yabancı diller ve niteliklerini gösterir benzeri kıstaslar,
- Nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilen yabancı için; belgelendirilen ya da taahhüt edilen yatırım, ihracat veya istihdam düzeyi, yatırım yapılacak sektörün, bölgenin ve işin niteliği, Türkiye’de sahip olunan taşınır veya taşınmazlar ile fikri veya sınaî mülkiyet hakları ve niteliklerini gösterir benzeri kıstaslar,
- Bilim insanı veya araştırmacı için; akademik unvan, ulusal ya da uluslararası alanda bilinen yükseköğretim kurumlarında veya bilim ve teknoloji alanında öne çıkmış kuruluşlarda çalışma veya mesleki deneyim, ulusal veya uluslararası kurumlar tarafından tescillenmiş patent, ticari marka veya lisans, inovasyon faaliyetleri, Ar-Ge alanında ya da bilişim, savunma, maden, enerji gibi ülke ekonomisi açısından stratejik sektörlerde önemli görevlerde çalışma ya da mesleki deneyim ve niteliklerini gösterir benzeri kıstaslar,
- Yabancı sporcular için faaliyette bulunduğu spor dalında ferdi ya da kulüp lisansı ile ulusal ya da uluslararası ferdi ya da takım müsabakalarında aldığı dereceleri ya da ödülleri, mensubu olduğu spor kulübünün hukuki statüsü ile ilgili kulübün ulusal veya uluslararası başarıları, uyruğunda bulunduğu ülkede milli sporcu statüsünde olması ve niteliklerini gösterir benzeri kıstaslar,
- Fikir ve sanat eseri sahibi yabancılar için eserlerinin bilinirliği, ulusal veya uluslararası ödülleri ve niteliklerini gösterir benzeri kıstaslar,
- Türkiye’nin veya Türk kültürünün tanınırlığına veya tanıtımına katkı sağlayan yabancılar için; süresi, sürdürülebilirliği, devamlılığı ve etki alanı gibi bilgileri içeren tanıtım faaliyetleri, fikir ve sanat eserleri, Turkuaz gönüllüsü olarak uluslararası düzeyde yürütülen faaliyetleri ve benzeri kıstaslar, esas alınır.
Puanlama sistemlerinde değişiklik yapmaya veya bölge, il, sektör, işkolu veya meslek bazında farklılaştırılmış puanlama sistemleri belirlemeye ve bunları altı aylık dönemler itibarıyla yayımlamaya Genel Müdürlük yetkilidir. Sayılan kriterler karşılandığı ölçüde başvurucunun puanı da yüksek olur. Yeterli puanın alınması durumunda Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü başvuruyu olumlu değerlendirir.
9.Turkuaz Kart Geçiş Süresi
Başvurunun kabul edilmesi halinde Turkuaz Kart başvurucuya süresiz olarak verilmeyecektir. Yabancı ,kartın sağladığı haklardan yararlansa da 3 yıllık bir geçiş süresine tabi tutulur. Genel Müdürlükçe geçiş süresi içinde Turkuaz Kart sahibi yabancının faaliyetlerinin ve taahhütlerinin izlenmesi için bir uzman görevlendirilir. Görevlendirilen uzman tarafından on iki aylık dönemler halinde şekil ve içeriği Genel Müdürlükçe belirlenecek izleme raporu hazırlanır. Yabancı, izleme raporu için gerek duyulan her türlü bilgi veya belgeyi 15 gün içinde Bakanlığa vermekle yükümlüdür. Bilgi veya belgelerin sistem üzerinden aktarılması esas olmakla birlikte Genel Müdürlükçe, kayıtlı elektronik posta dahil her türlü iletişim aracının kullanılmasına imkan sağlanabilir. Uzman raporu doğrultusunda tespit edilen eksiklikler yabancıya bildirilerek giderilmesi için 3 aylık süre verilir. Bu sürenin sonunda eksikliklerin giderilmemesi durumunda geçiş süresi sonlandırılarak Turkuaz Kartın iptaline karar verilebilir.
10.Geçiş Süresi Kaydının Kaldırılması
Geçiş süresi kaydının kaldırılması talebi, geçiş süresinin dolmasına yüz seksen gün kalmasından itibaren, her durumda geçiş süresi dolmadan yapılır. Bu sürede başvuru yapılmaması halinde Turkuaz Kart geçersiz hale gelir. Süre dolduktan sonra yapılan başvurular reddedilir. Geçiş süresi kaydı, Turkuaz Kart sahibi yabancının talep tarihinden itibaren otuz gün içinde ilgili uzmanın hazırlayacağı nihai raporun olumlu olması halinde Genel Müdürlükçe kaldırılır. İlgili uzman tarafından hazırlanan nihai raporun olumsuz olması halinde Genel Müdürlükçe yapılacak değerlendirme sonucunda geçiş süresinin uzatılmasına veya sonlandırılarak Turkuaz Kart’ın iptaline karar verilir. Geçiş süresi içinde iptal edilmeyen ve geçiş süresi kaydının kaldırılmasına ilişkin talebi uygun bulunan yabancının Turkuaz Kart’taki geçiş süresi kaydı kaldırılır ve Turkuaz Kart süresiz hale gelir.
11.Turkuaz Kart Başvurusunun Reddi
Turkuaz Kart başvurusu belirli durumların varlığı halinde reddedilebilmektedir. Ret sebepleri ilgili yönetmeliğin 12. Maddesinde düzenlenmiştir. İlgili madde uyarınca aşağıdaki durumlarda kart başvuruları reddedilecektir:
- Bakanlıkça belirlenen değerlendirme kıstaslarını karşılamayan,
- Uluslararası işgücü politikasına uygun olmayan,
- Sahte veya yanıltıcı bilgi ve belgelerle yapılan,
- Yabancı istihdam edilmesine ilişkin gerekçesi yeterli görülmeyen,
- Diğer kanunlarda Türk vatandaşlarına hasredilen iş ve meslekler için yapılan,
- Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun ilgili maddeleri kapsamında Türkiye’ye girişlerine izin verilmeyecek, vize verilmeyecek veya sınır dışı etme kararı alınacak yabancılardan olduğu İçişleri Bakanlığınca bildirilen yabancılara ilişkin olan,
- Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiye’de çalışmasında sakınca görülen yabancılara ilişkin olan,
- Dışişleri Bakanlığının uygun görüşü olması durumu hariç, Türkiye Cumhuriyeti’nin tanımadığı veya diplomatik ilişkisinin bulunmadığı ülke vatandaşları için yapılan,
- Kanuni süresi içinde yapılmayan veya eksiklikleri tamamlanmayan, turkuaz kart başvuruları reddedilir.
12.Turkuaz Kartının İptali
Turkuaz Kartın iptal edilmesine neden olabilecek durumlar ,ilgili yönetmeliğin 22. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddede geçen sebeplerden birinin gerçekleşmesi halinde kart iptal edilecektir. Söz konusu sebepler yabancının talebi dışında bu şekildedir:
- Turkuaz Kart’ın geçerlilik tarihinden itibaren; altı ay içinde Türkiye’ye gelmemesi ya da mücbir sebep olmaksızın iki yıldan uzun bir süre aralıksız yurtdışında kalması,
- İçişleri Bakanlığı veya Dışişleri Bakanlığının uygun görüşünün bulunması hâli hariç, pasaportunun veya pasaport yerine geçen belgesinin geçerlilik süresinin uzatılmaması,
- Kanunda belirtilen hükümlere aykırı olarak ya da kayıtdışı çalıştığının tespiti,
- Yabancının en az bir yıl kesintisiz bir şekilde çalışmadığının tespiti,
- Turkuaz Kart başvurusunun sahte veya yanıltıcı bilgi ve belgelerle yapıldığının sonradan tespiti,
- Geçiş süresi içinde talep edilen bilgi ve belgelerin süresi içinde sunulmaması ya da izleme raporuna göre yabancının Turkuaz Kart sahibi niteliğini kaybettiğinin anlaşılması,
- 6458 sayılı Kanuna göre, Türkiye’ye girişlerine izin verilmeyecek, vize verilmeyecek veya sınır dışı etme kararı alınacak yabancılardan olduğunun İçişleri Bakanlığınca bildirilmesi,
- Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiye’de çalışmasında sakınca olduğunun ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca bildirilmesi, hallerinde iptal edilir.
Turkuaz kart başvurusu süreci, Turkuaz Kart başvurusunun reddi ya da kartın iptali durumlarında idari yargıda açılacak davalar hukuki ve teknik bilgi gerektirdiğinden yabancılar hukuku alanında uzman bir avukatla sürecin yürütülmesi hak kayıplarının önüne geçecektir.
